คุณสมบัติ  download ตารางคุณสมบัติ

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา  เช่นเดียวกับสารในกลุ่ม alkyl nitrite อื่นๆ คือ มีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อเรียบรวมถึงกล้ามเนื้อเรียบที่หลอดเลือด จึงมีฤทธิ์ขยายหลอดเลือด (vasodilation) ด้วย นอกจากนี้ยังเหนี่ยวนำการสร้าง methemoglobin ด้วย

การใช้ประโยชน์ทางการแพทย์  สารเอมิลไนไตรท์ (Amyl nitrite) ในต่างประเทศมีการใช้โดยระบุไว้ในเภสัชตำรับของประเทศสหรัฐอเมริกา รูปแบบบรรจุภัณฑ์เป็นหลอด ขนาด 0.3 มิลลิลิตร มีการใช้ประโยชน์ 2 อย่าง คือ ใช้สูดดมเพื่อบรรเทาอาการปวดเค้นหัวใจ (angina pectoris) และรักษาอาการพิษจากไซยาไนด์ โดยใช้ดม ก่อนที่จะทำการรักษาทางการแพทย์ด้วยวิธีอื่นต่อไป ในประเทศไทยเคยมีการขึ้นทะเบียนตำรับยาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2529 แต่ปัจจุบันไม่มีทะเบียนตำรับนี้ไม่พบการใช้ประโยชน์ทางการแพทย์จากสารในกลุ่มนี้ชนิดอื่นๆ

อันตรายจากการใช้  เมื่อสูดดมสารระเหยในกลุ่มโวลาไทล์อัลคิลไนไตรท์ (Volatile alkyl nitrite) อาจจะเกิดผลเสียต่อร่างกาย

โดยทำให้เกิดความผิดปกติแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง เช่น ทำให้เกิดโรคต้อหิน ระบบทางเดินหายใจผิดปกติ เม็ดเลือดแดงผิดปกติ ภาวะโลหิตจาง ระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติ เป็นต้น และอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต ดังนี้

– ผลต่อระบบตา หู คอ จมูก พบว่า ไอของสารระเหยจะทำให้ระคายเคืองตา น้ำตาไหล ตาปวดแสบปวดร้อน พร่ามัว ความดันภายในลูกตาสูง ระคายเคืองภายในลำคอ และหากของเหลวกระเด็นเข้าตาอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อกระจกตาได้ นอกจากนั้น การสูดดมทำให้การมองเห็นสีผิดปกติได้ ในด้านการได้ยินเสียงในสัตว์ทดลองพบว่าในหนูขาวใหญ่ (rat) ที่ได้รับ volatile nitrites มีการสูญเสียการได้ยินชั่วคราว ซึ่งอาจจะเกี่ยวกับการเกิดภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ (hypoxia) สำหรับผลที่เกิดขึ้นกับจมูก การสูดดม volatile nitrites จะระคายเคืองเยื่อบุโพรงจมูกเกิดการไหม้ (burning) เฉพาะที่ และลำคอของผู้ที่ใช้อาจเกิดการอักเสบในลำคอหรือในหลอดลมได้

– ผลต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ พบว่า ทำให้เกิดภาวะเคลิ้มสุข (euphoria) การรับรู้เวลาเปลี่ยนแปลงไป ความดันในกะโหลกศีรษะสูงขึ้น (increased intracranial pressure) จากฤทธิ์การขยายหลอดเลือด ผู้ที่สูดดมเกินขนาดอาจจะมีอาการชักได้ กล้ามเนื้อทำงานไม่ประสานกัน เกิดอาการหลับใน การพูดไม่ปะติดปะต่อ

– ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด พบว่าทำให้หลอดเลือดขยายตัว ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เหงื่อออกตามผิวหนัง หัวใจเต้นเร็วจากการที่หลอดเลือดคลายตัว (reflex tachycardia) บางรายอาจเกิดการหดตัวของหลอดเลือดแล้วตามด้วยภาวะหัวใจเต้นช้า (แต่พบน้อย) มีภาวะความดันโลหิตต่ำและเป็นลม อาจเกิดอาการชัก หมดสติ

การนำไปใช้ในทางที่ผิด/การแพร่ระบาด

  –   ปัจจุบันพบปัญหาการนำไปใช้ทางที่ผิดจำนวนมากในต่างประเทศ เช่น นำไปใช้ในทางที่ผิดโดยสูดดมเพื่อวัตถุประสงค์การผ่อนคลายอารมณ์ ให้เคลิบเคลิ้ม มีความสุข (recreational use) และใช้กระตุ้นความต้องการทางเพศ (sexual enhancer) เนื่องจากออกฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อเรียบและขยายหลอดเลือด จากการสืบค้นทางอินเทอร์เน็ตพบการโฆษณาขายผลิตภัณฑ์ดังกล่าวทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ โดยพบว่าผู้ขายมีเจตนาให้ผู้ซื้อนำไปใช้สูดดมเข้าร่างกายทั้งสิ้น

มีปรากฏการนำสารกลุ่ม Volatile alkyl  nitrite ไปใช้ในทางที่ผิดในต่างประเทศ เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา ยุโรป โดยวัตถุประสงค์หลักเพื่อเป็น sexual enhancer พบการใช้สารนี้ในสถานบันเทิง เป็นต้น และพบว่ามีการใช้ร่วมกับสารเสพติดอื่นด้วย เช่น ecstacy และยังพบใช้ร่วมกับยา viagra ซึ่งอาจเป็นผลเสียต่อร่างกายจนทำให้หมดสติและบางรายถึงขั้นเสียชีวิต

ในต่างประเทศมีการจำหน่ายโดยบรรจุในขวดเล็กๆ  ขนาด 9-30 มิลลิลิตร ติดฉลากว่า “video head cleaner” “room odorizer” “liquid aroma” โดยมีชื่อการค้าที่หลากหลาย เช่น Liquid Gold, Rush Poppers, English Aroma, Pure Gold, Locker Room เป็นต้น รู้จักกันในชื่อ “Poppers”

การควบคุมในประเทศไทย

1. ปัจจุบันถูกควบคุมเป็น สารระเหย ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด

2. เป็นสินค้าที่ต้องขออนุญาตในการนำเข้า ตามประกาศกระทรวงพาณิชย์ เรื่อง กำหนดให้สารระเหยในกลุ่มโวลาไทล์อัลคิลไนไตรท์ เป็นสินค้าที่ต้องขออนุญาตในการนำเข้ามาในราชอาณาจักร พ.ศ. 2557 ตามพระราชบัญญัติการส่งออกไปนอกและการนำเข้ามาในราชอาณาจักรซึ่งสินค้า พ.ศ. 2522

กรณีฝ่าฝืนมีโทษตามมาตรา 20 ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสิบปีหรือปรับเป็นเงินห้าเท่าของสินค้าที่ส่งออกหรือนำเข้า หรือทั้งจำทั้งปรับ กับให้ริบสินค้ารวมทั้งสิ่งที่ใช้บรรจุและพาหนะใด ๆ ที่ใช้ในการบรรทุกสินค้าซึ่งเกี่ยวเนื่องกับความผิดรวมทั้งพาหนะที่ใช้ลากจูงพาหนะบรรทุกสินค้านั้นเสีย

ในกรณีที่มีการจับกุมผู้กระทำความผิด เมื่อพนักงานอัยการร้องขอให้ศาลสั่งจ่ายเงินสินบนแก่ผู้นำจับร้อยละสามสิบ และเงินรางวัลแก่ผู้จับร้อยละยี่สิบห้าของจำนวนเงินสุทธิค่าขายของกลางที่ศาลสั่งให้ริบ หรือในกรณีที่มิได้ริบของกลาง หรือของกลางไม่อาจขายได้ให้หักจ่ายจากเงินค่าปรับที่ได้ชำระต่อศาล

ในกรณีที่ไม่มีผู้นำจับให้จ่ายเงินรางวัลแก่ผู้จับร้อยละสามสิบของจำนวนเงินสุทธิค่าขายของกลางที่ศาลสั่งให้ริบ หรือในกรณีที่มิได้ริบของกลางหรือของกลางไม่อาจขายได้ให้หักจ่ายจากเงินค่าปรับที่ได้ชำระต่อศาล

ในกรณีที่ผู้นำจับหรือผู้จับฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดมีหลายคน ให้แบ่งจ่ายเงินสินบน หรือเงินรางวัลแก่บุคคลในฝ่ายนั้นคนละเท่า ๆ กัน

ในกรณีที่จับของกลางได้ แต่ไม่ปรากฏตัวผู้กระทำความผิด ให้อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศโดยอนุมัติของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์มีอำนาจสั่งจ่ายเงินสินบนและเงินรางวัลจากจำนวนเงินสุทธิค่าขายของกลางที่ตกเป็นของแผ่นดิน โดยไม่เกินอัตราที่กำหนดในมาตรานี้

ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่มี สารกลุ่ม Volatile alkyl nitrite ที่พบการนำไปใช้นทางที่ผิด